ФУНКЦЫЯНАЛЬНЫЯ АБАВЯЗКІ КЛАСНАГА КІРАЎНІКА
1. У сваёй працы класны кіраўнік кіруецца Кодэксам Рэспублікі Беларусь аб адукацыі, канцэпцыяй бесперапыннага выхавання дзяцей і навучэнскай моладзі ў Рэспубліцы Беларусь, праграмай бесперапыннага выхавання дзяцей і навучэнскай моладзі ў Рэспубліцы Беларусь, а таксама іншымі заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь у сферы выхавання, статутам установы адукацыі, іншымі лакальнымі нарматыўнымі актамі.
2. Класны кіраўнік у сваёй працы ўзаемадзейнічаюць з кіраўніком установы адукацыі, намеснікамі кіраўніка ўстановы адукацыі, педагагічнымі работнікамі, кіраўнікамі першасных грамадскіх аб'яднанняў, вучнёўскім самакіраваннем, іншымі зацікаўленымі асобамі, а таксама законнымі прадстаўнікамі навучэнцаў з мэтай каардынацыі работы па фарміраванні асобы навучэнцаў.
3. У сваёй працы класны кіраўнік кіруецца наступнымі прынцыпамі: асобасна-арыентаваны (індывідуальны) падыход у выхаванні, павага асобы навучэнцаў, прыярытэт правоў і законных інтарэсаў навучэнцаў, садзейнічанне сацыялізацыі, самаразвіцця і самарэалізацыі навучэнцаў, фарміраванню іх грамадзянскай пазіцыі, здаровага ладу жыцця, развіццё вучнёўскага самакіравання, добразычлівасць ў адносінах з навучэнцамі і іх законнымі прадстаўнікамі, забеспячэнне гуманістычнага характару выхавання.
4. Праца класнага кіраўніка павінна быць падпарадкавана агульным мэтам навучання, выхавання і развіцця асобы навучэнцаў, калектыву класа.
5. Класны кіраўнік ўсебакова вывучае індывідуальна-асобасныя асаблівасці кожнага вучня, калектыва класа, асаблівасці сямейнага выхавання вучняў, праводзіць маніторынг ацэнкі якасці выхавання;
6. Класны кіраўнік ажыццяўляе ў класе ідэалагічную і выхаваўчую работу з улікам індывідуальных і ўзроставых асаблівасцей, схільнасцей, інтарэсаў, патрэбаў і каштоўнасных арыентацыі вучняў, спецыфікі ўстановы адукацыі і сацыякультурнай асяроддзя;
7. Класны кіраўнік праводзіць штотыдзень інфармацыйныя гадзіны з мэтай своечасовага азнаямлення навучэнцаў з сацыяльна-эканамічнай, грамадска-палітычнай і культурнай жыццём краіны па тэматыцы, зацверджанай намеснікам кіраўніка, які адказвае за арганізацыю ідэалагічнай і выхаваўчай работы;
8. Класны кіраўнік праводзіць штотыдзень класны гадзіну па запланаванай тэматыцы, а таксама не радзей аднаго разу ў месяц па пытаннях дысцыплінарнай адказнасці, выніках вучэбнай дзейнасці навучэнцаў, удзелу ў грамадска карыснай працы, культурнай і грамадскага жыцця класа;
9. Класны кіраўнік спрыяе стварэнню ўмоў для паспяховай вучэбнай дзейнасці навучэнцаў, умацаванню дысцыпліны ў ходзе адукацыйнага працэсу, развіццю ўменняў і навыкаў самастойнай вучэбнай работы, адаптацыі ва ўстанове адукацыі, у тым ліку:
9.1. ажыццяўляе штодзённы кантроль за станам паспяховасці, вучэбнай дысцыпліны, знешняга выгляду, вольнага часу занятасці навучэнцаў;
9.2. вядзе штодзённы ўлік наведвальнасці заняткаў; на працягу навучальнага дня ўстанаўлівае прычыну адсутнасці вучняў у школе, у выпадку адсутнасці без уважлівай прычыны паведамляе сацыяльнага педагога, намесніка дырэктара па выхаваўчай рабоце небудзь дзяжурнага адміністратара
9.3. пастаянна інфармуе бацькоў аб паспяховасці, выпадках парушэння дысцыпліны і пропускаў заняткаў па непаважлівых прычынах з мэтай павышэння адказнасці бацькоў (законных прадстаўнікоў) за вынікі навучання і выхавання дзяцей.
10. Класны кіраўнік спрыяе стварэнню ў класе, установе адукацыі здароўезберагальнай прасторы, захаванню і ўмацаванню фізічнага і псіхічнага здароўя навучэнцаў;
11. Класны кіраўнік сумесна са спецыялістамі СППС установы адукацыі вывучае асаблівасці сямейнага выхавання навучэнцаў, выяўляе навучэнцаў, якія знаходзяцца ў сацыяльна небяспечным становішчы; праводзіць работу па прафілактыцы сямейнага недабрабыту і сацыяльнага сіроцтва, падтрымцы непаўналетніх, якія знаходзяцца ў сацыяльна небяспечным становішчы, прававой асвеце навучэнцаў, прафілактыцы супрацьпраўных паводзін, у тым ліку:
11.1. праводзіць абследаванне жыллёва – бытавых умоў пражывання навучэнцаў ізноў прыбылых-на працягу тыдня пасля залічэння ва ўстанову адукацыі, на ўсіх навучэнцаў два разы на год (верасень, студзень); прадстаўляе на зацвярджэнне дырэктара справаздачы па выніках наведвання сем'яў на хаце (акты, справаздачныя табліцы) не пазней за 10 кастрычніка, 10 лютага.
11.2. пры выяўленні прыкмет сацыяльна небяспечнага становішча навучэнца неадкладна інфармуе кіраўніка ўстановы адукацыі;
11.3. сумесна са спецыялістамі СППС установы адукацыі ўдзельнічае ў сацыяльным расследаванні пры атрыманні інфармацыі аб сацыяльным няшчасці ў сям'і навучэнцаў;
11.4. пры прызнанні навучэнцаў, якія знаходзяцца ў сацыяльна небяспечным становішчы, уносіць прапановы і ўдзельнічае ў распрацоўцы і ажыццяўленні плана абароны яго правоў і законных інтарэсаў;
11.5. арганізуе працу па ўключэнні навучэнца ў аб'яднанні па інтарэсах, факультатыўныя заняткі, спартыўныя секцыі і іншыя віды пазаўрочнай занятасці;
11.6. забяспечвае своечасовую падрыхтоўку ўсталяванай справаздачнасці па правядзенні выхаваўча-прафілактычнай работы з навучэнцамі, якія стаяць на ўліку.
12. Класны кіраўнік аказвае педагагічную падтрымку органам вучнёўскага самакіравання, першасным арганізацыям грамадскіх аб'яднанняў "Беларуская рэспубліканская піянерская арганізацыя", "Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі", іншым дзіцячым і моладзевым грамадскім аб'яднанням, дзейнасць якіх не супярэчыць заканадаўству Рэспублікі Беларусь;
13. Класны кіраўнік развівае традыцыі ўстановы адукацыі, садзейнічае забеспячэнню выканання правілаў унутранага распарадку, абароны правоў і законных інтарэсаў навучэнцаў;
14. Класны кіраўнік прыцягвае навучэнцаў да грамадска-карыснай працы, садзейнічае другаснай занятасці навучэнцаў, іх творчай, культурна-масавай і фізкультурна-аздараўленчай дзейнасці, удзелу ў працы аб'яднанняў па інтарэсах, клубаў, секцый, дзейнасці органаў вучнёўскага самакіравання;
15. Класны кіраўнік ажыццяўляе арганізацыю выхаваўчага працэсу ў пазаўрочны час, у шосты школьны дзень і канікулярны перыяд; арганізуе ўдзел класа ў праводзяцца пазакласных і пазашкольных выхаваўчых мерапрыемствах.
16. Перад правядзеннем мерапрыемстваў, звязаных з выхадам за межы школы (паходы, экскурсіі і т. д.) класных кіраўнік праводзіць з навучэнцамі навучальныя заняткі па выкананні правілаў дарожнага руху, мерам бяспекі і правілах паводзін у грамадскіх месцах з афармленнем пратакола заняткі. Падчас правядзення экскурсій, культурна-масавых мерапрыемстваў знаходзіцца побач з дзецьмі, кантралюе іх паводзіны, нясе адказнасць за жыццё і здароўе навучэнцаў
17. Класны кіраўнік садзейнічае арганізацыі харчавання і медыцынскага абслугоўвання навучэнцаў у адпаведнасці з усталяванымі патрабаваннямі;
18. Класны кіраўнік аказвае садзейнічанне па далейшаму жыццеўладкаванне навучэнцаў пасля атрымання імі агульнай базавай (сярэдняга) адукацыі.
19. Класны кіраўнік павышае кваліфікацыю і пастаянна ўдасканальвае сваё прафесійнае майстэрства.
20. Класны кіраўнік вядзе планавую і ўлікова-справаздачную дакументацыю, устаноўленую службовай інструкцыяй настаўніка і сапраўднымі функцыянальнымі абавязкамі.
21. Класны кіраўнік плануе выхаваўчую працу з навучэнцамі з улікам спецыфікі і асаблівасцяў класа на аснове плана ідэалагічнай і выхаваўчай работы ўстановы адукацыі на навучальны год. Распрацоўвае планы ідэалагічнай і выхаваўчай работы на навучальны год і чвэрць, кіруючыся прыкладнай структурнай мадэллю вядзення дакументацыі, якая рэгламентуе арганізацыю выхаваўчай работы ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі (СНД 36, 2012).
22. Класны кіраўнік для арганізацыі ідэалагічнай і выхаваўчай работы з класным калектывам праводзіць аналіз сваёй дзейнасці, які адлюстроўваецца ў аналітычным справаздачы за год.
23. Класны кіраўнік запаўняе сацыяльна-педагагічную характарыстыку класа, якая падтрымліваецца ў актуальным стане на працягу года.
24. Фактычнае выкананне арганізацыйна-выхаваўчай работы настаўнік адлюстроўвае ў класным часопісе.
25. Класны кіраўнік удзельнічаюць у працы вучэбна-метадычнага аб'яднання класных кіраўнікоў, якое ствараецца з мэтай аказання метадычнай і практычнай дапамогі ў арганізацыі і правядзенні ідэалагічнай і выхаваўчай работы, павышэння прафесійнага майстэрства, абагульнення і распаўсюджвання лепшага вопыту работы класных кіраўнікоў.
26. Класны кіраўнік выконвае іншыя абавязкі, устаноўленыя Міністэрствам адукацыі РБ, органамі адміністрацыйнага кіравання і службовы інструкцыяй настаўнікі і іншымі лакальнымі нарматыўнымі актамі установы адукацыі.
РЭКАМЕНДАЦЫІ ПА СКЛАДАННІ ХАРАКТАРЫСТЫКІ КЛАСА:
I. Агульныя звесткі аб класным калектыве. Гісторыя егоформирования:
- колькасць навучэнцаў;
- з іх хлопчыкаў, дзяўчынак;
- узроставай склад;
- ці ёсць якія прыбылі вучні (з якіх школ);
- змена класнага кіраўніка.
II. Змест і характар вучэбнай дзейнасці:
- агульная характарыстыка паспяховасці, дысцыпліны;
- наяўнасць кантролю за ацэнкамі асобных вучняў;
- дысцыпліна на ўроках (хто парушае?);
- пропускі урокаў.
III. Жыццё класа па-за вучэбных заняткаў:
- цікавасць да гурткоў, экскурсій, калекцыянаванню і г. д.;
- удзел класнага калектыву ў агульнашкольным жыцці;
- праява свядомай дысцыпліны;
- ўплыў на клас бацькоўскай грамадскасці;
- грамадска карысная праца ў класе, школе.
IV. Кіраўніцтва класным калектывам і яго арганізацыяй:
- актыў класа, яго праца (вылучыць лепшых);
- удзел у школьных мерапрыемствах;
- наяўнасць нефармальных лідэраў, прычыны іх уплыву на клас;
- наяўнасць адрынутых.
V. ўзаемаадносіны ўнутры калектыву:
- ступень згуртаванасці;
- праява ўзаемнай патрабавальнасці, чуласці, узаемадапамогі;
- наяўнасць або адсутнасць груповак;
- асаблівасці узаемаадносін паміж хлопчыкамі і дзяўчынкамі;
- эмацыйны няшчасце асобных дзяцей.
VI. Агульныя высновы:
- узровень развіцця калектыву;
- характар агульнага эмацыйнага клімату ў калектыве;
- дысцыплінаванасць;
- вызначэнне асноўных недахопаў у арганізацыі жыцця калектыву.
Характарыстыка павінна ўтрымліваць дастатковую колькасць абгрунтаваных канкрэтных педагагічных высноў, якія ўлічваюць спецыфіку дадзенага калектыву
Ранняе выяўленне недабрабыту ў сям'і навучэнцаў
Ранняе выяўленне сацыяльна няшчасных сем'яў з'яўляецца адной з найважнейшых формаў первичнй прафілактыкі безнагляднасці і правапарушэнняў непаўналетніх.
Вызначыць сямейнае няшчасце дазваляе наяўнасць наступных фактараў сацыяльнай рызыкі ў сям'і:
- сацыяльна-эканамічныя (нізкі матэрыяльны ўзровень жыцця, нерэгулярныя даходы, дрэнныя жыллёвыя ўмовы, звышвысокія даходы таксама з'яўляюцца фактарам рызыкі);
- медыка-сацыяльныя (інваліднасць або хранічныя захворванні членаў сям'і, шкодныя ўмовы працы бацькоў-асабліва маці, грэбаванне санітарна-гігіенічнымі нормамі);
- сацыяльна-дэмаграфічныя (няпоўная, шматдзетная сям'я, сем'і з паўторнымі шлюбамі і зводнымі дзецьмі, сем'і з непаўналетнімі і састарэлымі бацькамі);
- сацыяльна-псіхалагічныя (сем'і з эмацыйна-канфліктнымі адносінамі мужа і жонкі, бацькоў і дзяцей, дэфармаванымі каштоўнаснымі арыентацыямі);
- псіхолага-педагагічныя (сем'і з нізкім Агульнаадукацыйным узроўнем, педагагічна некампетэнтныя бацькі);
- крымінальныя (алкагалізм, наркаманія, амаральны лад жыцця, сямейны гвалт, наяўнасць судзімых членаў сям'і, якія падзяляюць традыцыі і нормы злачыннай субкультуры).
Наяўнасць таго ці іншага фактару сацыяльнай рызыкі не азначае абавязкова ўзнікнення сацыяльнага недабрабыту, але паказвае на вялікую ступень яго верагоднасці, якая ўзрастае па меры павелічэння колькасці фактараў сацыяльнай рызыкі сям'і (напрыклад, сям'я няпоўная, шматдзетная, малазабяспечаная).
Механізм выяўлення няшчасных сем'яў
Выяўленне недабрабыту ў сем'ях звязана з выяўленнем фактараў сацыяльнай рызыкі. Штогод у пачатку навучальнага года ствараецца банк даных дзяцей, якія наведваюць установу адукацыі. Выяўляюцца сацыяльна-бытавыя ўмовы пражывання сем'яў, склад сям'і, адукацыйны ўзровень бацькоў, іх узрост і прафесія. Гэтыя дадзеныя дазваляюць спрагназаваць стратэгію ўзаемадзеяння з сям'ёй. З сем'ямі навучэнцаў выкарыстоўваюцца такія формы, як назіранне, гутарка, анкетаванне, псіхалагічная і сацыяльная дыягностыка, наведванне сем'яў з мэтай выяўлення сямейнага недабрабыту. Асноўнай інфармацыяй валодае класны кіраўнік, які штодня працуе з дзецьмі і па вонкавым выглядзе дзіцяці , і па яго паводзінах выяўляе прыкметы няшчасця.
Да характэрных прыкметах вонкавага выгляду і паводзін дзіцяці, які выхоўваецца ў сітуацыі пагарды бацькамі сваіх абавязкаў, можна аднесці:
- стомлены, сонны выгляд;
- санітарна-гігіенічную запушчанасць;
- схільнасць да непрытомнасці, галавакружэнню з прычыны пастаяннага недаядання;
- празмерны апетыт;
- затрымка росту, адставанне ў маўленчай, маторным развіцці;
- прыцягненне ўвагі любым спосабам;
- празмерная патрэба ў ласцы;
- праява агрэсіі і імпульсіўнасці, якая змяняецца апатыяй і прыгнечаным станам;
- праблемы ва ўзаемаадносінах з аднагодкамі;
- цяжкасці ў навучанні.
Прыкметы фізічнага гвалту ў сям'і выяўляюцца:
- у баязлівасці дзіцяці;
- у выяўленым страху дарослых, у праяве трывогі ў форме цікаў, смактанні пальца, разгойдвання;
- у боязі ісці дадому;
- у жорсткім абыходжанні з жывёламі;
- у імкненні схаваць прычыну траўмаў.
З мэтай прафілактыкі і карэкцыі сацыяльнага недабрабыту сем'яў выхавальнікамі, класнымі кіраўнікамі, педагогам сацыяльным, педагогам-псіхолагам праводзіцца работа па павышэнню педагагічнай граматнасці бацькоў, уключэнне іх у дзейнасць установы адукацыі. Прыцягненне бацькоў да стварэння развіццёвага асяроддзя ў групе, удзелу ў дзіцячых святах, спартыўных мерапрыемствах, выставах сумесных работ бацькоў і дзяцей дапамагае наладжванню псіхалагічнага кантакту.